ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ (2)

ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ

Αφού συμβουλευτείτε το λεξικό λογοτεχνικών όρων να αναφερθείτε  στην εποχή και τις συνθήκες που δημιουργήθηκε ο Παρνασσισμός και να καταγράψετε τα χαρακτηριστικά του σε έναν πίνακα

Ο παρνασσισμός είναι ένα λογοτεχνικό κίνημα που εμφανίζεται στη Γαλλία γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα, ως αντίδραση προς το ρομαντισμό, ο οποίος εκείνη την εποχή βρίσκεται ήδη στη φάση της παρακμής. Σιγά-σιγά θα εξαπλωθεί σε μερικές ακόμη χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1866 από τους Κατούλ Μαντές και Ξαβιέ ντε Ρικάρ όταν εξέδωσαν το φιλολογικό περιοδικό "Σύγχρονος Παρνασσός" που αποτελούσε αναφορά στο ελληνικό βουνό Παρνασσός και την μυθολογική του υπόσταση ως κατοικία των Μουσών. Αργότερα o Αλφόνς Λεμέρ εξέδωσε επ΄ αυτού την ομώνυμη ποιητική ανθολογία του. Παρνασσιακά στοιχεία εντοπίζουμε στους ποιητές Συλί Πρυντόμ, Σάρλ Μπωντλαίρ, Στεφάν Μαλαρμέ, Λωτρεαμόν, κ.ά.

Ο παρνασσισμός δίνει μεγάλη σημασία στην ακρίβεια της έκφρασης και στη λεπτομέρεια, καθώς προσπαθεί να καλλιεργήσει μιαν απρόσωπη και αντικειμενική ποίηση, εκφράζοντας με τον τρόπο αυτό το επιστημονικό πνεύμα της εποχής. Σε ό,τι αφορά την επεξεργασία του στίχου, σέβεται τους ρυθμικούς, μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες, καθώς και την ομοιοκαταληξία, και γενικά ενδιαφέρεται υπερβολικά για τη μορφή.

Οι παρνασσιακοί ποιητές αντλούν τα θέματα και τις εικόνες τους από τη μυθολογία και την ιστορία και αναζητούν την έμπνευσή τους στους χαμένους πολιτισμούς της αρχαιότητας, ιδίως στον ελληνικό και τον ινδικό. Αυτό που τελικά επιδιώκουν είναι η απουσία κάθε συναισθήματος, πάθους ή έντασης. Θέλουν κυρίως να εκφράσουν την ηρεμία τη γαλήνη, την απάθεια και για αυτό το σκοπό υιοθετούν ως ένα βαθμό την πλαστικότητα και την αρμονία της κλασικής τέχνης. Για τους παρνασσιακούς ποιητές, το ποίημα πρέπει να έχει την ομορφιά ενός αρχαίου αγάλματος.

Ωστόσο, στην προσπάθειά τους να καλλιεργήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτή την απρόσωπη και αντικειμενική έκφραση, αυτόν τον απόλυτα ισορροπημένο και ψυχρό ποιητικό τόνο και ύφος, οι παρνασσιακοί δημιούργησαν μια ποίηση χωρίς αληθινή ζωή ή ανθρώπινη παρουσία, μακριά από κάθε συναίσθημα. Αρνούμενοι δηλαδή το ρομαντισμό, έφτασαν τελικά στους αντίποδές του.

   

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΥ ·       Έμπνευση θέματος από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ·       Προσπάθεια για τελειότητα του στίχου ·       Αγάπη για τον ηχηρό και ρωμαλέο στίχο ·       Έλλειψη ζωής και ανθρώπινης τρυφερότητας στα ποιήματα

Τι διαφορετικό παρουσιάζουν οι Έλληνες σε σχέση με τους υπόλοιπους παρνασσιστές

   Το διαφορετικό που παρουσιάζουν οι έλληνες παρνασσιστές από τους υπόλοιπους είναι ότι Οι Έλληνες παρνασσιστές δεν κατόρθωσαν να φτάσουν στην απάθεια , καθώς διατήρησαν μια αισθηματολογία, με την έννοια του υποκειμενισμού, απέναντι στα θέματα τους. Πιο αναλυτικά οι ξένοι παρνασσιακοί ποιητές αντλούν τα θέματά και τις εικόνες από τη μυθολογία και την ιστορία, αναζητούν την έμπνευση στους χαμένους πολιτισμούς της αρχαιότητας, ιδίως στον ελληνικό και τον ινδικό. Αυτό που τελικά επιδιώκουν είναι η απουσία κάθε συναισθήματος, πάθους ή έντασης. Θέλουν να εκφράσουν την ηρεμία, τη γαλήνη, την απάθεια, υιοθετούν την πλαστικότητα και την αρμονία της κλασικής τέχνης. Το ποίημα πρέπει να έχει την ομορφιά ενός αρχαίου αγάλματος. Στην προσπάθειά τους να καλλιεργήσουν το απόλυτα ισορροπημένο και ψυχρό ποιητικό τόνο, δημιούργησαν μια ποίηση χωρίς αληθινή ζωή ή ανθρώπινη παρουσία.

   Σε σχέση με την Ελλάδα όπου ο παρνασσισμός εμφανίζεται ως αντίδραση στο ρομαντισμό, με όλα τα χαρακτηριστικά του γαλλικού παρνασσισμού και τα θετικά και τα αρνητικά. Ο παρνασσισμός αρνείται την καθαρεύουσα και στρέφεται προς τη δημοτική. Παρνασσιακά ποιήματα έγραψαν κυρίως: Κωστής Παλαμάς, Ιωάννης Γρυπάρης, Γεώργιος Δροσίνης, Ν. Καμπάς, Αριστομένης Προβελέγγιος, και οι μεταγενέστεροι Άγγελος Σικελιανός, Κώστας Βάρναλης. Με τον παρνασσισμό η ελληνική ποίηση επανέρχεται σε μια ισορροπία, μετά το ξέφρενο συναισθηματικό και πολύ συχνά αρρωστημένο ξέσπασμα του ρομαντισμού. Ιδιαίτερη σημασία έχει η υιοθέτηση της δημοτικής γλώσσας, καθώς και η επεξεργασία του στίχου, στοιχεία που απέρριπταν ή δε φρόντιζαν οι ρομαντικοί.

Ποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά (θεματικά, μορφικά) του πίνακα διαπιστώνετε στο ποίημα του Παλαμά και του Μαβίλη

                            

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ ΠΑΤΡΙΔΕΣ

Το ποίημα του Παλαμά εντάσσεται στον παρνασσισμό κυρίως λόγω του θέματος του. Είναι βασισμένο στην αρχαία φιλοσοφία του Εμπεδοκλή. Σύμφωνα με την οποία τα πάντα δημιουργούνται από την ένωση 4 στοιχείων του νερού, της γης, και του αέρα και καταλήγουν πάλι σε αυτά τα στοιχεία. Βασισμένος λοιπόν σε αυτή τη θεωρία ο Παλαμάς μίλα για τη δημιουργία του από αυτά τα στοιχεία και την επανένωση μαζί τους μετά το θάνατό του. O ποιητής αναφέρεται ακόμα στο μοναδικό στοιχείο που θα αφήσει πίσω του, την ποίησή του, που θα είναι άφθαρτη και αθάνατη ποίημα μας δημιουργεί ένα συναίσθημα νοσταλγίας και θλίψης καθώς μας παρουσιάζονται τα υπαρξιακά ερωτήματα του ποιητή και οι σκέψεις του για τον θάνατο. Αν εξαιρέσουμε όμως αυτά τα στοιχεία το ποίημα ακολουθεί τις αρχές του παρνασσισμού. Αυτή είναι και η διαφορά του ευρωπαϊκού και του ελληνικού παρνασσισμού. Σε όλο το ποίημα ο ποιητής επιδιώκει την τελειότητα και την ισορροπία. Υπάρχει μια στατικότητα και γίνεται χρήση κατάλληλων λέξεων , κυρίως επιθέτων (πρώτη, στερνή, αιώνια). Γίνεται εμφανής η επιθυμία του ποιητή να δημιουργήσει ένα ποίημα που θα περάσει στην αιωνιότητα. Το ύφος του είναι φιλοσοφικό και στοχαστικό. Επίσης υπάρχουν πολλά εκφραστικά μέσα όπως κοσμογονικές εικόνες 9^η λύσσα των κυμάτων) και παρομοιώσεις (παρομοιάζεται η ποίηση με μια λύρα)

Όσον αφορά τη μορφή υπάρχει απόλυτη πειθαρχία στους μετρικούς κανόνες. Το ποίημα είναι σονέτο με σταυρωτή ομοιοκαταληξία στις δύο πρώτες στροφές. Ο στίχος είναι ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος και υπάρχει κυκλική σύνθεση

         

  ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ

Το ποίημα βασισμένο στην ιστορία της Καλλιπάτειρας μιας γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα που προσπάθησε να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς αγώνες γιατί συμμετείχαν άτομα από την οικογένεια της. Πιο συγκεκριμένα στο ποίημα η Καλλιπάτειρα κάνει διάλογο με τους ελλανοδίκες και προσπαθεί να τους πείσει να την αφήσουν να παρακολουθήσει τους αγώνες. Το ποίημα εντάσσεται στο ρεύμα του παρνασσισμού. Είναι σονέτο με ιαμβικό ενδεκασύλλαβο στίχο και ομοιοκαταληξία. Υπάρχουν πολλά εκφραστικά μέσα όπως εικόνες (και εγώ να καμαρώσω μες τα αρχαία κορμιά κ.α.) και μεταφορές (θαυμαστές ψυχές ). Η γλώσσα είναι δημοτική και υπάρχουν ποιητικές εκφράσεις και επίθετα (θαυμαστές ).Όλο όμως το ποίημα διακρίνεται από μια λιτότητα και ακριβολογία. Το ύφος είναι παραστατικό και πυκνό αλλά υπάρχει μια απάθεια και έλλειψη συναισθηματισμού.

  

Ποια αρχαία φιλοσοφική θεωρία εκφράζεται στο ποίημα πατρίδες . Δικαιολογεί η ύπαρξη της την ένταξη του ποιήματος στο ρεύμα του παρνασσισμού

ΣΤΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΣΟΝΕΤΟ ο ποιητής, χρησιμοποιώντας μια αρχαία φιλοσοφική θεωρία, δίνει απάντηση στα μεταφυσικά ερωτήματα για την καταγωγή και τον προορισμό, πρόβλημα που βρίσκεται στον πυρήνα και των δώδεκα σονέτων του.

ΣΤΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΛΕΕΙ:

Πατρίδες! Αέρας, γη, νερό, φωτιά! Στοιχεία
αχάλαστα, και αρχή και τέλος των πλασμάτων,
σα θα περάσω στη γαλήνη των μνημάτων,
θα σας ξαναβρώ, πρώτη και στερνή ευτυχία!

αέρας, γη, νερό, φωτιά: κατά τη θεωρία του Εμπεδοκλή του Ακραγαντινού τα τέσσερα αυτά στοιχεία είναι αιώνιες κοσμογονικές αρχές. Η γένεση και η φθορά δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ένωση και η διάλυση των στοιχείων αυτών.

Η ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΡΕΥΜΑ ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΥ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΕΞΗΣ ΠΑΡΝΑΣΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:

Ομοιοκαταληξία
Αρτιότητα στίχου
Υποβλητικότητα - Μουσικότητα
Ελληνολατρία
Ύφος σοβαρό
Υψηλό νοηματικό περιεχόμενο

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΣΤΑΘΗΣ ΦΕΓΓΑΡΗΣ

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΘΕΙΑΚΟΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΙΒΑΝΗΣ