ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ρατσισμός

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

 

Ρατσισμός: Η κοινωνική ή πολιτική πρακτική διακρίσεων, που βασίζεται στο δόγμα της ανωτερότητας μιας φυλής, εθνικής ή κοινωνικής ομάδας και στην καλλιεργημένη αντίληψη των μελών της ότι οφείλουν να περιφρουρήσουν την αμιγή σύσταση, την καθαρότητα της ομάδας τους, καθώς και τον κυριαρχικό τους ρόλο έναντι των υπόλοιπων φυλετικών, εθνικών, κοινωνικών κ.λπ. ομάδων, που θεωρούνται από αυτά κατώτερες.

Ο ρατσισμός είναι ένα πολύπλευρο φαινόμενο με σημαντικά αρνητικό αντίκτυπο, οι ποικίλες εκφάνσεις του οποίου φανερώνουν τόσο την παθογένεια των κοινωνιών όσο και τη συμπλεγματική φύση των ανθρώπων. Είναι, μάλιστα, τόσες οι επιμέρους μορφές που λαμβάνει, ώστε σχεδόν κάθε άνθρωπος μοιάζει να ανήκει σε μιαν ετερότητα που βιώνει κάποιου είδους ρατσιστική διάκριση.

 Μορφές ρατσισμού.

• Σε σχέση με τους λαούς (φυλετικός ρατσισμός)
• Φυλετικός: διάκριση ανάλογα με το χρώμα (μαύροι – λευκοί, ινδιάνοι).
• Εθνικός: π.χ. Εβραίοι – Γερμανοί (Χίτλερ) – θεωρία Τσάμπερλεν περί Αρίας φυλής
• Θρησκευτικός: Μουσουλμάνοι – Χριστιανοί, Εβραίοι – «ο περιούσιος λαός».
• Ανωτερότητα δυτικών κρατών έναντι των χωρών του Τρίτου Κόσμου.
• Καταπίεση των μειονοτήτων σε κράτη ή λαών με διαφορετικά χαρακτηρι­στικά.
• Σε σχέση με άτομα ή ομάδες (κοινωνικός ρατσισμός)
• Αυτός εκδηλώνεται απέναντι σε: ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς, πόρνες, φο­ρείς ΑΙDS, άτομα με ειδικές ανάγκες, γυναίκες (διαφορετικός τρόπος αντιμε­τώπισης τους στο επαγγελματικό, οικογενειακό, και κοινωνικό περιβάλλον), μαθητές (καλοί – κακοί ανάλογα με τη βαθμολογία), επαγγέλματα (πνευματι­κά – χειρωνακτικά).
• Επίσης, μπορεί να αφορά στο πνευματικό επίπεδο, την οικονομική κατάστα­ση, τη δυνατότητα κατανάλωσης, την ιδεολογία, την εν­δυμασία, τον τρόπο ομιλίας και διασκέδασης, την κατοχή τίτλου σπουδών κ.λπ.

Φυλετικός ρατσισμός: Διακρίσεις εις βάρος των ανθρώπων με γνώμονα τη φυλή στην οποία ανήκουν, με σημαντικότερο παράδειγμα αυτό της μαύρης φυλής, που έχει γνωρίσει κατά το παρελθόν βίαιη υποδούλωση, δολοφονικές διώξεις, καθώς και μια συνεχή υπονόμευση και υποτίμηση της αξίας της.

Εθνικός ρατσισμός: Διακρίσεις που βασίζονται στην αβάσιμη πεποίθηση της υπεροχής ορισμένων εθνών ή φυλών έναντι άλλων, που καταλήγουν συχνά σε ακραίες βιαιότητες. Στον εθνικό ρατσισμό εντάσσεται και η αρνητική υποδοχή και κακομεταχείριση μεταναστών και προσφύγων στις χώρες όπου προσφεύγουν αναζητώντας ασφάλεια και μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Κοινωνικός ρατσισμός: Στο πλαίσιο του κοινωνικού ρατσισμού εντάσσονται, μεταξύ άλλων, οι διακρίσεις εις βάρος: των γυναικών, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των ομοφυλόφιλων, των μειονοτήτων. Ενώ, διευρύνεται σημαντικά, αν ληφθεί υπόψη πως κάθε είδους διάκριση των πολιτών ανάλογα με την οικονομική και κοινωνική τους θέση, το επάγγελμα, το πνευματικό και πολιτιστικό τους υπόβαθρο, την πολιτική τους ιδεολογία, τη σωματική εμφάνιση, την ενδυμασία, τον τρόπο ζωής και τη νοητική τους ικανότητα, συνιστά έκφανση κοινωνικού ρατσισμού.

Ιστορικές πτυχές του φαινομένου

Το φαινόμενο του ρατσισμού και κυρίως του φυλετικού διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία, καθώς η βασική και αυτονόητη αλήθεια της ισότητας όλων των ανθρώπων δεν ήταν πάντοτε δεδομένη, και αμφισβητήθηκε ποικιλοτρόπως, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οικονομικά συμφέροντα.

Η δύναμη των όπλων και η οικονομική ισχύς θεωρήθηκαν, κατά τους προηγούμενους αιώνες, επαρκείς «αιτιολογίες» από τους λευκούς ανθρώπους, για να χρησιμοποιήσουν ως δούλους εκατομμύρια μαύρους από την αφρικανική ήπειρο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής χρειάστηκε ένας πολύνεκρος εμφύλιος πόλεμος (1861-1865) ανάμεσα στις βόρειες και τις νότιες πολιτείες προκειμένου οι δεύτερες να δεχτούν την κατάργηση της δουλείας.

Οι διακρίσεις, ωστόσο, απέναντι στους μαύρους συνεχίστηκαν για ακόμη έναν αιώνα, και μόλις το 1964 ψηφίστηκε το διάταγμα που καθιστούσε παράνομη κάθε είδους διάκριση που σχετιζόταν με τη φυλή, το χρώμα, αλλά και το φύλο των πολιτών στις ΗΠΑ. Ενώ, η πορεία μέχρι αυτό το διάταγμα ήταν γεμάτη διεκδικήσεις και αγώνες από τους μαύρους πολίτες, οι οποίοι βίωναν συνεχώς ταπεινωτικές συμπεριφορές από τους λευκούς συμπολίτες τους. Το 1955, για παράδειγμα, η Rosa Parks, μια μαύρη γυναίκα, δικάστηκε και τιμωρήθηκε επειδή δεν παραχώρησε τη θέση της στο λεωφορείο σ’ έναν λευκό επιβάτη.

«Οι νέγροι, που κατοικούν συνήθως σε καλύβες, εργάζονται σκληρά 16-18 ώρες την ημέρα, αποτελούν αντικείμενο καλύτερης μεταχείρισης στη Βιρτζίνια, αλλά είναι περισσότερο δυστυχείς στους ορυζώνες των Καρολίνων ζουν γενικώς σε άθλιες συνθήκες, παραμένουν αμόρφωτοι [...]. Η αύξηση του αριθμού των δούλων δεν μπορεί να παρακολουθήσει την αύξηση της παραγωγής που διπλασιάζεται κάθε δέκα έτη. Με όλα τα μέσα εφοδιάζουν τις αγορές δούλων στις οποίες οι τιμές ανεβαίνουν. Σε μερικές περιοχές μάλιστα επιδίδονται σε πραγματική κτηνοτροφία «εγχρώμων κτηνών» [...]

[Μ. Crouzet, Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού. Νεώτεροι Χρόνοι]

Ενώ, το ρατσιστικό παραλήρημα του Αδόλφου Χίτλερ και ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος των 36 εκατομμυρίων νεκρών, περιελάμβανε και μια απάνθρωπη επιχείρηση γενοκτονίας των Εβραίων, ως οικονομικών εχθρών του γερμανικού έθνους.

[Προκειμένου να επιτευχθεί η «τελική λύση» του προβλήματος, το οποίο, κατά τους ναζί, προκαλούσε η εκτεταμένη διεθνής παρουσία του εβραϊκού στοιχείου, επινοήθηκαν και εφαρμόστηκαν από τον Χίτλερ και τους συνεργάτες του εφιαλτικές πρακτικές, πρωτοφανέρωτες στην παγκόσμια ιστορία: φυσική εξόντωση μετά από επώδυνη παραμονή σε γκέτο ή σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, μαζικές εκτελέσεις, χρήση δηλητηριωδών αερίων -όπως το «Τσυκλόν Β»- προκειμένου να προκληθεί μαζικά ο θάνατος. Σε εκατομμύρια αριθμούνται τα θύματα της πρωτοφανούς αυτής τραγωδίας - μόνο από την Ελλάδα πάνω από 70.000. Στρατόπεδα όπως του Άουσβιτς, της Τρεμπλίνκα, του Νταχάου, του Μπέλζετς ή του Σόμπιμπορ έχουν γίνει συνώνυμα απανθρωπιάς και τρόμου.]

Η Άρια φυλή

Μια από τις θεωρίες που θέλησε να προωθήσει η ναζιστική Γερμανία προκειμένου να αιτιολογήσει τη διάθεσή της για κυριαρχία στον Ευρωπαϊκό χώρο, ήταν πως το γερμανικό έθνος ανήκε στον ανώτερο φυλετικό τύπο από τους 5 που συνιστούσαν την Άρια ευρωπαϊκή φυλή. Ανάμεσα, δηλαδή, στους Νορδικούς, Μεσογειακούς, Αλπικούς, Διναρικούς και Βαλτικούς, οι Νορδικοί -που αποτελούσαν τον κύριο φυλετικό τύπο της Γερμανίας- ήταν φυλετικά οι πιο εξελιγμένοι απ’ όλους. Οι ανοιχτόχρωμοι Νορδικοί (ανοιχτό χρώμα μαλλιών, δέρματος και ματιών) χαρακτηρίζονταν από δυναμικότητα και υψηλή νοητική ικανότητα, στοιχεία που τους ξεχώριζαν σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, και κατ’ επέκταση τους καθιστούσαν ανώτερους όλων.

Η θεωρία αυτή, πάντως, δεν συμβάδιζε με τη φυλετική σύσταση της φασιστικής Ιταλίας, όπου κυριαρχούσε ο Μεσογειακός φυλετικός τύπος, γεγονός που ώθησε τους Ιταλούς να αναζητήσουν τη δική τους υπεροχή ανατρέχοντας στα επιτεύγματα των Ρωμαίων προγόνων τους.  

Συνάμα, ένα σημαντικό ζήτημα για τη ναζιστική Γερμανία ήταν η καθαρότητα της φυλής, καθώς θεωρούσαν πως οι προσμίξεις με άλλους φυλετικούς τύπους ευθύνονταν για τον παρατηρούμενο εκφυλισμό του γερμανικού έθνους.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, δεν υπάρχει καμία επιστημονική στήριξη για την ανωτερότητα κάποιας φυλής ή φυλετικού τύπου, όπως επίσης δεν είναι καν εφικτή η ύπαρξη φυλετικής καθαρότητας. Εκείνο που επιδίωκε η ναζιστική Γερμανία δηλώνοντας την υπεροχή της έναντι των άλλων Ευρωπαίων και παράλληλα στιγματίζοντας κάποιους άλλους φυλετικούς τύπους, όπως των Εβραίων και των Σλάβων -κύριος σλαβικός αντίπαλος οι Ρώσοι- ήταν να ενισχύσει, έστω και με ανυπόστατα επιχειρήματα, την προσπάθειά της να εξαλείψει τους οικονομικούς και ιδεολογικούς εχθρούς της.

Αίτια ρατσισμού.

• Πνευματική ένδεια – προσωπικά συμπλέγματα.
• Κρίση αξιών – ηθική χαλάρωση – ενίσχυση του απ` το ατομικιστικό πνεύμα της εποχής μας.
• Προκαταλήψεις – στερεότυπα.
• Οικονομικά συμφέροντα (π.χ. οικονομική εκμετάλλευση τριτοκοσμικών χω­ρών). Σήμερα μάλιστα ενισχύεται λόγω του υλιστικού – καταναλωτικού πνεύματος.
• Πολιτικές σκοπιμότητες (π.χ. επεκτατικές βλέψεις – Χίτλερ).
• Κρίση φορέων αγωγής – έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας.
• Αρνητικά πρότυπα απ’ τα ΜΜΕ (π.χ. ανώτερος απ` τους άλλους αυτός που έχει πολλά υλικά αγαθά κ.λπ.).
• Οι πολιτικοί εντείνουν τον κομματικό και τον πολιτικό ρατσισμό, υψώνουν διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους πολίτες, ώστε τους μετατρέπουν σε φανατικούς οπαδούς (ψηφοθηρικοί λόγοι, ωφελιμιστι­κό πνεύμα).
• Ξενοφοβία. Τροφοδοτείται από τη γενικότερη οικονομική κρίση (ανεργία, ανισοκατανομή πλούτου), και συχνά, εμφανίζεται να εξαρτάται απ’ την αθρόα εισβολή μεταναστών, ειδικά σήμερα, όπου μετά την κατάρρευση των σοσια­λιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, το φαινόμενο της μετανά­στευσης παρουσιάζεται έντονο.
• Θρησκευτικός ή και εθνικός φανατισμός (π.χ. Ισλάμ – Δύση).
• Καταστάσεις ή αντιλήψεις που διαμορφώνονται μέσα από την ανάμνηση ιστορικών γεγονότων.
• Η αποξένωση και η ανωνυμία της ζωής στις πόλεις ευνοούν την εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής νοσηρότητας όπως ο ρατσισμός, γιατί δεν υπάρχει κοινωνική συνείδηση και αλληλοσεβασμός.
• Ανεργία, αδικία και ανισότητα είναι φαινόμενα που σήμερα γνωρίζουν έξαρση, δημιουργούν εντάσεις και αντιδράσεις και εντείνουν τον κοινωνικό ρατσισμό.
•  Ελλιπής παιδεία:
  
  
  - Σημαντικό ζητούμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τόσο στο σχολείο όσο και στο πλαίσιο της οικογένειας, θα έπρεπε να είναι η θετική πρόσληψη της διαφορετικότητας. Η επίμονη αναπαραγωγή στερεοτύπων και έτοιμων σχημάτων θέασης του κόσμου, φέρνει από μικρή ηλικία τα παιδιά αντιμέτωπα με συγκεκριμένα πρότυπα, τα οποία θεωρούνται αποδεκτά και επιθυμητά. Ετοιμάζεται, έτσι, από νωρίς το έδαφος, όχι μόνο για την απόρριψη και τη μη αποδοχή των άλλων, αλλά πρωτίστως για την επικριτική αντιμετώπιση του ίδιου του εαυτού, που προφανώς δεν μπορεί να πληροί όλα αυτά τα ιδεατά πρότυπα.
  
  
  - Οι βασικοί φορείς της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την προβολή συγκεκριμένων προτύπων, με την εμμονή στην ομοιομορφία και τη μη παρέκκλιση από την υποτιθέμενη νόρμα, δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για τα συμπλέγματα εκείνα που γεννούν και θρέφουν τον ρατσισμό.
  
  
  - Κύριο μέλημα της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι η αποδοχή κάθε παιδιού γι’ αυτό ακριβώς που είναι, καθώς μόνο μέσω της αποδοχής ενισχύεται η αυτοπεποίθηση και η εσωτερική σταθερότητα, ώστε το υπό διαμόρφωση άτομο να είναι δεκτικό στη διαφορετικότητα και απόλυτα έτοιμο να αναγνωρίσει και να σεβαστεί την αξία του άλλου.
  
  
  - Τα στερεότυπα που κυριαρχούν στο χώρο της εκπαίδευσης, στην οικογένεια, αλλά και στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, συνθέτουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας, όπου μια σειρά λανθασμένων και συχνά επικίνδυνων απόψεων αναπαράγονται άκριτα. Θέματα, όπως είναι η ισότιμη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η ηθική αξία των μεταναστών, ο σεβασμός στις διαφορετικές θρησκείες και τους ξένους πολιτισμούς κ.ο.κ, είτε παραγνωρίζονται είτε παρουσιάζονται με ιδιαίτερα υπονομευτικό τρόπο.
  
  
  - Η δυνατότητα των πολιτών να δεχτούν άφοβα την πολυπολιτισμική διεύρυνση των σύγχρονων κοινωνιών, η αίσθηση εμπιστοσύνης στην ασφάλεια της εθνικής τους ταυτότητας, η αποδοχή και η εκτίμηση προς τους άλλους ανθρώπους, έστω κι αν έχουν πλείστες μεταξύ τους διαφοροποιήσεις, απαιτούν όχι μια πρόχειρη παιδαγωγική διαδικασία που θα βασίζεται σε έτοιμο στερεοτυπικό υλικό, αλλά μια συνετή προσέγγιση που θα τονίζει έγκαιρα τόσο την πίστη στην αξία του εαυτού όσο και το σεβασμό προς τον άλλον άνθρωπο.
  
  
  - Η προφύλαξη της συναισθηματικής και ψυχικής σταθερότητας των νέων ανθρώπων μέσα από την άνευ όρων αποδοχή και το σεβασμό, θα δημιουργούσε από νωρίς τις απαιτούμενες αντιστάσεις στις ρατσιστικές αντιλήψεις. Ενώ, η ενίσχυση της φιλοπατρίας, χωρίς τις ακρότητες του εθνικισμού, θα προδιέθετε τους νέους αφενός να αισθάνονται ασφαλείς για τη δική τους ταυτότητα και αφετέρου να μην αντικρίζουν με φόβο ή άγνοια τη διαφορετικότητα των άλλων εθνοτήτων.
  
  
  «Οι λαοί που αρνούνται να διαφυλάξουν την αγνότητα της ράτσας τους αρνούνται συγχρόνως στον ίδιο τον εαυτό τους την ικανότητα ν’ αντιδράσει και να σταθεί ενωμένος σε κάθε εκδήλωση.
  Η διάλυση κι η εξάρθρωση του υποκειμένου είναι η φυσική κι αδιαμφισβήτητη συνέπεια της αλλοίωσης του αίματος ενός λαού και η αποσύνθεση των πνευματικών και δημιουργικών του δυνάμεων δεν είναι παρά το αποτέλεσμα των διαμορφώσεων που συνέβησαν στις ρατσικές του καταβολές.»
  [Αδόλφος Χίτλερ, Ο αγών μου]
  
  
  Κοινωνικά:
  
  
  - Οι ρατσιστικές συμπεριφορές βρίσκουν, όπως είναι αναμενόμενο, πρόσφορο έδαφος απέναντι στις κάθε είδους μειονότητες μιας κοινωνίας, εφόσον οι πολίτες δεν είναι έτοιμοι να σεβαστούν την ετερότητα. Υπ’ αυτή την έννοια είτε πρόκειται για θρησκευτικές μειονότητες είτε για εθνολογικές είτε για οποιοδήποτε άλλο είδος, γίνεται αντιληπτό πως πρόκειται για άτομα που έρχονται διαρκώς αντιμέτωπα με την ανοιχτή ή και συγκαλυμμένη εχθρότητα των γύρω τους.
  
  
  - Η τάση των ανθρώπων να συγχρωτίζονται και να διατηρούν επαφές μόνο με άτομα κοινών με αυτούς χαρακτηριστικών, προκαλεί μια ιδιότυπη απομόνωση, η οποία εύκολα ωθεί στην απόρριψη και το ρατσισμό απέναντι σε ανθρώπους που δεν ανήκουν στην ίδια ή παρόμοια ομάδα (εθνολογική, φυλετική, πολιτική ή άλλη).
  
  
  - Οι πολυειδείς διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας (άντρες – γυναίκες, Έλληνες – αλλοεθνείς, χριστιανοί – μουσουλμάνοι, κ.ο.κ.), δημιουργούν ένα ισχυρό πλέγμα αντιθέσεων, το οποίο αντί να επιλύεται σε μιαν αρμονική συνύπαρξη, οδηγεί συχνά σε εντάσεις ρατσιστικής υφής.
  
  
  -  Τις ανασφάλειες και την ανησυχία των μελών μιας κοινωνίας εκμεταλλεύονται συχνά επίδοξοι πολιτικοί, οι οποίοι θέλοντας να αυξήσουν την πολιτική τους επιρροή καλλιεργούν σκοπίμως τις ρατσιστικές αντιλήψεις και τη αρνητική προδιάθεση των πολιτών απέναντι στο ξένο στοιχείο.
  
  

Συνέπειες ρατσισμού.

• Ανισότητες στην εκπαίδευση – εύκολη η χειραγώγηση των θυμάτων του ρα­τσισμού.
• Εκμετάλλευση, παραβιάσεις, σκανδαλώδεις ενέργειες, υποκρισία.
• Βία – εγκληματικότητα,
• Απουσία υγιούς δημοκρατίας λόγω έλλειψης ίσων ευκαιριών για διάλογο, συμμετοχή στα κοινά και πολυφωνία.
• Ανασφάλεια – άγχος (για τα θύματα του ρατσισμού).
• Εθνικισμός – πυροδότηση πολέμων και συγκρούσεων.
• Δε συμβάλλουν όλοι στο βαθμό που θα μπορούσαν στην οικονομική ανά­πτυξη της χώρας. Η κοινωνία δεν αξιοποιεί εξολοκλήρου το δημιουργικό της δυναμικό.
• Απουσία συνεργασίας, αλληλεγγύης και κοινωνικοπολιτικής συνείδησης -έλλειψη ανθρωπισμού.
• Διεύρυνση χάσματος μεταξύ αναπτυγμένων χωρών και μη («κοινωνία δύο τρίτων»),
• Μειονότητες που ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης κ.λπ.

Τρόποι αντιμετώπισης ρατσισμού.

• Απ` το άτομο
• Ευαισθησία – κατανόηση, ανεκτικότητα, σεβασμός στο διαφορετικό.
• Αυτοκριτική για να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και να συνειδητοποιήσου­με την ισοτιμία μας με τους άλλους.
• Διάλογος, άνοιγμα προς το συνάνθρωπο, δεκτικότητα και καταδεκτικότητα, απλότητα, σεμνότητα, περιορισμός έπαρσης και αλαζονείας, χαρακτηριστι­κά που θριαμβεύουν σήμερα.
• Κοινωνική συνείδηση, αλληλεγγύη, βαθιά αίσθηση ανθρωπιάς. Απαλλαγή από προκαταλήψεις και εμπάθεια.
• Συνειδητοποίηση του προβλήματος που αναβιώνει στην εποχή μας. Ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες οφείλουμε να επιστρέψουμε στις παραδοσιακές αξίες μας του μέτρου, της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, της ολυμπιακής ιδέας κ.λπ., που θα μας ανυψώσουν ηθικοπνευματικά και θα μας υπενθυμί­σουν τη χαμένη μας ευαισθησία.
• Συζητήσεις με πνευματικούς ανθρώπους για το νοσηρό φαινόμενο του ρα­τσισμού.
• Οικογένεια
• Καλλιέργεια σεβασμού προς το διαφορετικό.
• Απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα και μετάδοση αξιών και υψηλού ήθους.
• Διάλογος με τα παιδιά με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών.
• Προσωπικό παράδειγμα γονέων με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη στάση των γονέων.
• Κράτος
• Υγιής Δημοκρατία.
• Κατάλληλο ήθος-ύφος πολιτικής ηγεσίας ώστε να μην καλλιεργούν οι ίδιοι οι ηγέτες ρατσιστικές τάσεις στους πολίτες.
• Ενίσχυση κράτους πρόνοιας – ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε παιδεία, περί­θαλψη, ασφάλιση κ.λπ.
• Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας με πνεύμα ισοτιμίας για όλους τους πολίτες.
• Ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, την τοπική αυτοδιοί­κηση κ.λπ
• Σχολείο
• Ανθρωπιστική παιδεία-απαλλαγή του σχολείο από το μανδύα του προπαρασκευαστικού σταδίου για το πανεπιστήμιο.
• Καταλυτικός ο ρόλος του δασκάλου που μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές και να τους προσανατολίσει προς τα υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη της ισοτι­μίας, της συναδέλφωσης και της ουσιαστικής δημοκρατίας.
• Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο με θέμα την υγιή αντιμε­τώπιση των ξένων.
• ΜΜΕ
• Ειδικές εκπομπές με αντιρατσιστικό περιεχόμενο. Ποιοτικός έλεγχος εκπομπών.

Τρόποι αντιμετώπισης (ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ)

• συνειδητοποίηση του προβλήματος, αιτιών
• ανθρωπιστική καλλιέργεια/μόρφωση/παιδεία
• αγωγή από την οικογένεια
• απόκτηση κοινωνικής συνείδησης
• αλλαγή νοοτροπίας: τοποθέτηση του συλλογικού συμφέροντος πάνω από το ατομικό
• κοινωνική δικαιοσύνη,ισότητα
• κοινωνική πολιτική και κρατική μέριμνα για τα άτομα και τις ομάδες που υφίστανται ρατσιστικές διακρίσεις
• σωστή αντιμετώπιση του θέματος από τα Μ.Μ.Ε.
• ενημέρωση επί του θέματος
• εγρήγορση πνευματικών ανθρώπων
• ενεργοποίηση φορέων, συλλόγων, εκκλησίας…,συνεργασία
• κινητοποίηση επιστημόνων: επιστημονική απόδειξη ισότητας
• διάλογος
• επικράτηση διεθνιστικών τάσεων και πρακτικών
• δράση/πρωτοβουλίες διεθνών οργανισμών: Ο.Η.Ε...
• διακρατικές πολιτιστικές, οικονομικές, επιστημονικές… ανταλλαγές
• δημοκρατία: δημοκρατικοί θεσμοί, σωστή/ανεξάρτητη λειτουργία της δικαιοσύνης…
• αυστηροί σχετικοί νόμοι
• στιγματισμός ανάλογων φαινομένων

 

Στάση νέων

• συνειδητοποίηση του προβλήματος
• ενημέρωση
• σωστή παιδεία,μόρφωση
• ολοκλήρωση χαρακτήρα/προσωπικότητας, κριτική ικανότητα
• ίση συμπεριφορά προς όλους
• συμμετοχή σε αντιρατσιστικές εκδηλώσεις οργανώσεις
• πρωτοπορία, παράδειγμα για τους άλλους (ιδίως τους μεγαλύτερους σε ηλικία!)
• βοήθεια στους πληττόμενους απ’ το ρατσισμό
• εναντίον των προκαταλήψεων [§: Αυτό όμως που κυρίως οφείλουν να προσέξουν οι νέοι είναι να μη γίνουν φορείς των σχετικών προκαταλήψεων παλιότερων γενεών. Αντιλήψεις παγιωμένες που περνούν από γενιά σε γενιά με ποικίλους τρόπους και που θεωρούν μια φυλή ανώτερη από άλλη («τον αράπη κι αν τον πλένεις…»), θεωρίες που τονίζουν το χάσμα μεταξύ κοινωνικών τάξεων, οικονομικές διαφοροποιήσεις κι άλλες παρόμοιες διχαστικές απόψεις καλό είναι να μείνουν μια για πάντα στο παρελθόν. Οι νέοι θα μπορούσαν να πιστέψουν στην αξία του Ανθρώπου, να βιώσουν την ισότητα και να κάνουν το ρατσισμό μια απλή δυσάρεστη ανάμνηση του παρελθόντος]